Dosze to energie biologiczne, są połączeniem energii Pięciu Elementów (panca mahabhutas) w rożnych proporcjach. Według ajurwedy niepowtarzalność każdej osoby kształtuje się już przy poczęciu. W tym momencie zostaje wyznaczony niezmienny przez całe życie typ jednostki (prakruti) przez przemiany i kombinacje obecnych w ciałach rodziców powietrza, ognia i wody na które z kolei wpływa styl życia, dieta, klimat, pogoda, pora roku.
Ajurweda wyróżniła siedem podstawowych typów organizmów zwanych doszami, są to: vata, pitta, kapha, vata-pitta, vata-kapha, vata-pitta-kapha, pitta-kapha. Wśród tych 7 głównych dosz istnieje niezliczona ilość odmian, które zależne są od procentu głównych energii vata, pitta, kapha. To one określają konstytucyjnie człowieka w całym jego życiu. Nie mniej energia ta nie jest stała - jest zmienna i zależna od czynników środowiskowych, np. stylu życia, diety, aktualnej pogody, można na nią wpływać, aby uzyskać równowagę (vikruti), Równowaga energetyczna określa nasze zdrowie i zadowolenie z życia. Gdy energie są w równowadze (czyli vikruti) wtedy też jesteśmy zdrowi i szczęśliwi, odczuwamy spełnienie, spokój, czyli jesteśmy w harmonii ciała i umysłu. Jednak kombinacja, która rządzi ciągłymi zmianami w ciele, ulega zmianie w odpowiedzi na zmiany w środowisku. Stan równowagi między doszami nazywamy vikruti, która określa nas w danym momencie naszego życia. Jest to stan zmienny, na który możemy wpływać, aby dążyć do pełnej równowagi między doszami, a ich równowaga decyduje o tym, czy jesteśmy zdrowi czy nie, czy funkcje naszego organizmu są w normie, jak się czujemy i wyglądamy.
Dominującą w człowieku doszę można określić dzięki diagnostyce lekarza medycyny ayurvedyjskiej - bada on m.in puls i przeprowadza szczegółowy wywiad. Obecnie, jeżeli nie mamy dostępu do lekarza tej medycyny, możemy wykonać w internecie test ułatwiający określenie właściwej doszy, ale dla niezorientowanej osoby jest to tylko raczej poglądowa ciekawostka - nie wiadomo, kto test układał i ile w nim marketingu, a ile prawdziwej diagnostyki w oparciu o konstytucję energetyczną człowieka.
Wywiad lekarski, czy wspominana ankieta internetowa, obejmuje pytania odnoszące się do stanu zdrowia, przebytych i trwających chorób, stanu psycho-fizycznego, stylu życia, przyzwyczajeń i nawyków (w tym uzależnień) oraz upodobań. Pytania dotyczą zarówno czasu aktualnego jak i przeszłego - tj. aktualnej sytuacji życiowej i zdrowotnej, jak też dolegliwości i chorób, które miały miejsce w przeszłości. Gdy dominująca dosza jest właściwie określona, wtedy można dla danej osoby ustalić plan leczenia czy właściwego postępowania w życiu (profilaktykę), która pomoże zachować równowagę organizmu.
Vata, Pitta i Kapha to trzy energie, powłoki, substancje lub płyny organizmu.
Energia Vata związana jest z powietrzem ruchem, przepływem, przemieszczaniem. W organizmie człowieka odzwierciedleniem będzie układ nerwowy oraz ruchy w poszczególnych organach wewnętrznych - oddychanie, wydalanie. Vatę, w odniesieniu do człowieka, charakteryzuje szybkie chodzenie i mówienie. Vata jako jest substancją gazową i na poziomie fizycznym przypisana jest zjawisku oddechu - związana jest z powietrzem, odzwierciedla nastrój, atmosferę, aurę i energię. Przypisana jest sercu i uczuciom, związana z sentymentem, melancholią i tęsknotą. Odzwierciedla się ruchami z centralnego i współczulnego systemu oddechowego.
W odniesieniu do energii osoby odpowiada konstytucji osoby delikatnej i lekkiej, zwiewnej - będącej w ruchu, subtelnej, ale jednocześnie szybkiej, pobudliwej, żywotnej i chętnej do zabawy. Osoba o energii Vata to osoba, która może być chłodna a nawet zimna w stosunkach z innymi, ale także może mieć zimne stopy i dłonie. Vata źle czuje się w chodnym klimacie, preferuje ciepłe miejsca, w których może zrównoważyć wewnętrzny chłód. Osoba taka charakteryzuje się melancholijnym, sentymentalna o bogatej wyobraźni z idealistycznymi i górnolotnymi myślami i poglądami. Typowa vata to osoba, której ciało raczej będzie kruche o szczupłej budowie i jasnej karnacji a także subtelnej urodzie. Osoba z dominującą Vatą może mieć suchą cerę oraz włosy. Jej twórczy i bystry umysł pozwala na łatwość przyswajania nowej wiedzy, ale i łatwość również i łatwość zapominania.
W stanie równowagi osoba o dominującej doszy vata wykazuje dużą radość życia i entuzjazm, ale w sytuacji zachwiania energii może wykazywać się nawałem chaotycznych myśli. Powietrze sprawia że vatę cechuje zmienność nastrojów oraz wykazuje dużo energii, ale w krótkotrwałych zrywach, nie jest długodystansowcem, dlatego ciężko jej na regularność działań, co również znajduje swoje odzwierciedlenie w zmienności apetytu i działaniem pod wpływem impulsu.
Osoba o przeważającej energii vata, aby zachować równowagę, powinna prowadzić uregulowany i stabilny tryb życia, ponieważ zachwianie równowagi energetycznej prowadzić może do chorób o charakterze neurologicznym, chorób jelitowych (nerwic żołądka, zaparć, biegunek, wzdęć) oraz chorób związanych z układem oddechowym. Nierównowaga tej konstytucji prowadzić może również do chorób serca, bóli głowy oraz nadciśnienia, mogą występować krucze mięśni i bóle w krzyżu, bóle ucha, gardła oraz nadciśnienie.
Energia pitta, to mieszanka ognia i wody. Symbolizuje gorąco w organizmie i płynność a na poziomie bardziej fizycznym przemianę materii, spalanie oraz metabolizm. Osoba, której dominującą doszą jest pitta to sobą ognista i zmysłowa, dynamiczna i ekspresyjna a także sprawna fizycznie. W zachowaniu bywa gwałtowna, ale jest jednocześnie ciepła. Racjonalne i praktyczne podejście do świata połączone jest tu z naturą intelektualisty, bystrością i sprytem. Osób o tej energii jest wszędzie pełno, dzięki swojemu pogodnemu nastawieniu są przyjazne.
Osoby o przeważającej doszy pitta często mają jasną cerę i piegi i dobrze umięśnioną sylwetkę. Osoby te nie lubią upałów, wolą chłód i zacienienie, dużo się pocą. Fizycznie posiadają szybką przemianę materii, dzięki czemu mogą dużo jeść. Takie osoby często są liderami w grupie, ponieważ lubią przewodzić, rywalizować i podejmować wyzwania, a pomaga im w tym bystrość i lotność umysłu. Osoby te z jednej strony są władcze i napastliwe, ale z drugiej namiętne i romantyczne. Cechuje je zniecierpliwienie, podatność do wpadania w złość.
Dosza pitta predysponuje do wszelakich chorób skóry począwszy od trądziku do jej nowotworów, gorąco w organizmie w stanie zachwiania może przejawiać się m.in. wrzodami, zgagą, nadkwasotą, problemami jelitowymi i problemami ze snem. Osoby o tej konstytucji nie powinny nadużywać używek, ponieważ wyjątkowo źle na nie reagują, stany zachwiania energetycznego skutkować mogą uczuciem wrogości, agresji i brakiem tolerancji. Prowadzenie zrównoważonego i spokojnego trybu życia pozwoli uniknąć im problemów fizycznych i emocjonalnych wynikających z przegrzania i przemęczenia.
Dosza kapha symbolizuje śluz, wodę i ciecze w organizmie płyn mózgowo-rdzeniowy, maź stawową.
Osoby charakteryzujące się przewagą tej energii to osoby „ziemiste” - mają szarawą cerę, „wodne” - ich ciało wydaje się rozlane, często sprawiające wrażenie napuchniętych i ciężkich i przysadzistych o krępej budowie ciała, posiadają dużo energii, ale są niespieszne, powoli mówią i powoli działają. Posiadają zdolność do nadwagi i i niski głos. Takie osoby uczą się wolno, ale mają dobrą pamięć i nie zapominają szybko. Typ kapha to osoby raczej powolne, statyczne i często bywają domatorami. W stanie równowagi cechuje je wyrozumiałość i spokój, są godne zaufania i wierne. Osoba z przeważającą doszą kapha charakteryzuje się jako serdeczna i kochająca, jest oparciem dla innych. W stanie nierównowagi może być zaborcza w stosunku do przedmiotów – jest materialistą, lecz są przy tym mało wymagające od życia.
Osoby o dominującej kaphcie nie lubią zimna, wolą ciepłe klimaty, mają skłonność do przeziębień, kataru siennego i alergii, a także może doskwierać im niestrawność, zatokowe bóle głowy i astma. Osoba takie kaphą często mają skłonność do nadwagi i depresji. Równowagę pomoże zachować codzienny systematyczny ruch, który wyzwoli w nich aktywność i popchnie do działania.
Przedstawione przeze mnie 3 główne typy, to konstytucje, ale ludzie są osobami o wielu doszach, posiadają mieszanki wielu energii, dlatego ciężko spotkać, aczkolwiek oczywiście można, typowo książkowe odbicia osobistości. Człowiek to mieszanina wielu energii, splotów wydarzeń, okoliczności i aktualnego stanu otaczającego go świata. W różnych okresach życia do głosu dochodzić mogą różne energie, jedne będą uśpione by nagle wybuchnąć w nierównowadze. Popularne powiedzenie „cicha woda brzegi rwie” idealnie wpasowuje się w obraz połączenia dosz. Ktoś kto jest z pozoru cichy postawiony w sytuacji, która zaburza jego harmonię i wewnętrzną równowagę, może być niczym rwący potok, a ktoś kto przez lata energicznie pracował na najwyższych obrotach w korporacji, być może emeryturę będzie chciał spędzić z dala od ludzi i pracy. Wszyscy jesteśmy indywidualnościami i niepowtarzalną mieszanką energii, dlatego jesteśmy tak cudowni – bo każdy z nas jest inny, inny ma procent różnych energii w sobie. Zrozumienie dosz pozwala dostrzec, że ludzie są inni i czasami nie możemy zmienić zachowania w jakiejś osobie, ani ona też go nie zmieni, nie dlatego, że nie chce, tylko dlatego, że taka jest jej naturalna dosza.
Aleksandra Misiak
Używamy cookies